Bảo hiểm nhân thọ là gì?
Theo Luật Kinh doanh bảo hiểm số 12/VBHN-VPQH: Bảo hiểm nhân thọ là loại nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống hoặc chết.
Theo phương diện pháp lý, bảo hiểm nhân thọ là hợp đồng cam kết chi trả tiền bảo hiểm của công ty bảo hiểm nhân thọ khi người được bảo hiểm không may xảy ra rủi ro bất trắc với điều kiện bên mua bảo hiểm đóng phí định kỳ đầy đủ theo thời gian thỏa thuận trước có thể là 5 năm, 10 năm, 30 năm….
Trong đó:
- Doanh nghiệp bảo hiểm hay công ty bảo hiểm nhân thọ là doanh nghiệp được thành lập, tổ chức và hoạt động theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan để kinh doanh bảo hiểm, tái bảo hiểm.
- Người được bảo hiểm là người mà sức khỏe, tính mạng của người đó là đối tượng được bảo hiểm chính của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ. Hiện nay, một hợp đồng bảo hiểm chỉ có một người được bảo hiểm chính (trừ một số sản phẩm tham gia cho thai phụ).
- Bên mua bảo hiểm thực chất là người đóng phí bảo hiểm định kỳ để duy trì hợp đồng. Người được bảo hiểm có thể là bên mua bảo hiểm.
Một hợp đồng bảo hiểm có hai phần: phần bảo hiểm nhân thọ chính và phần bảo hiểm bổ trợ mua kèm sản phẩm chính. Theo đó, phụ thuộc vào từng gói bảo hiểm mà khách hàng tham gia, bảo hiểm nhân thọ sẽ bảo hiểm cho những rủi ro tai nạn, thương tật, bệnh hiểm nghèo, tử vong và ốm đau nằm viện, phẫu thuật, nha khoa, thai sản…
Bản chất của bảo hiểm nhân thọ
Bản chất của bảo hiểm nhân thọ là chia sẻ, bảo vệ con người trước những rủi ro bất ngờ, nhưng bên cạnh đó bảo hiểm nhân thọ kết hợp yếu tố tiết kiệm và đầu tư.
Hiện nay trên thị trường có 17 công ty bảo hiểm nhân thọ đang hoạt động tại Việt Nam. Trong đó duy nhất Bảo Việt Nhân Thọ là công ty của Việt Nam, 16 công ty còn lại là các công ty có vốn đầu tư từ các tập đoàn tài chính lớn trên thế giới như Manulife, AIA, Prudential, Dai-ichi Life, Hanwha life, Sun Life, Generali…
Thực tế, các công ty bảo hiểm cũng là một mô hình kinh doanh nhưng đặc biệt là mô hình “kinh doanh rủi ro”. Theo đó công ty bảo hiểm là nơi thu hút nguồn vốn từ số đông để hoạt động kinh doanh và chi trả quyền lợi bảo hiểm cho những rủi ro bất ngờ xảy ra với số ít người trong số đông đóng góp cùng một quỹ tài chính.
Phân biệt các loại hình bảo hiểm nhân thọ hiện nay
Bảo hiểm nhân thọ được phân loại dựa theo từng tiêu chí khác nhau. Theo đối tượng bảo hiểm có bảo hiểm nhân thọ cho con, bảo hiểm cho người trụ cột và bảo hiểm cho người già. Theo phương thức tham gia có bảo hiểm nhóm và bảo hiểm cá nhân. Tuy nhiên theo phương diện kỹ thuật, Luật Kinh doanh bảo hiểm có phân loại bảo hiểm nhân thọ gồm bảy (07) nghiệp vụ bảo hiểm sau:
- Bảo hiểm trọn đời
- Bảo hiểm sinh kỳ
- Bảo hiểm tử kỳ
- Bảo hiểm hỗn hợp
- Bảo hiểm trả tiền định kỳ
- Bảo hiểm liên kết đầu tư
- Bảo hiểm hưu trí.
Theo đó, các loại hình bảo hiểm được hiểu như sau:
Bảo hiểm trọn đời
Bảo hiểm trọn đời là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm chết. Vào bất kỳ thời điểm nào trong suốt cuộc đời của người đó.
Bảo hiểm sinh kỳ
Bảo hiểm sinh kỳ là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống đến một thời hạn nhất định. Theo đó doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng. Nếu người được bảo hiểm vẫn sống đến thời hạn được thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm. Trên thực tế, hầu hết các công ty bảo hiểm không triển khai loại hình bảo hiểm này.
Bảo hiểm tử kỳ
Bảo hiểm tử kỳ là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm chết trong một thời hạn nhất định. Theo đó doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng. Nếu người được bảo hiểm chết trong thời hạn được thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm. Để mang đến phạm vi bảo vệ rộng hơn. Các công ty bảo hiểm đã bổ sung thêm các quyền lợi khác cho khách hàng tham gia sản phẩm này. Một số công ty bảo hiểm triển khai sản phẩm bảo hiểm tử kỳ theo hình thức là sản phẩm bổ trợ mua kèm sản phẩm chính.
Bảo hiểm hỗn hợp
Bảo hiểm hỗn hợp là nghiệp vụ bảo hiểm kết hợp bảo hiểm sinh kỳ và bảo hiểm tử kỳ. Ví dụ sản phẩm An Sinh Giáo Dục của Bảo Việt Nhân Thọ.
Bảo hiểm trả tiền định kỳ
Bảo hiểm trả tiền định kỳ hay còn gọi là bảo hiểm niêm kim nhân thọ. Là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống đến một thời hạn nhất định. Sau thời hạn đó doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm định kỳ cho người thụ hưởng. Theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.
Bảo hiểm liên kết đầu tư
Bảo hiểm liên kết đầu tư là loại hình bảo hiểm có cơ cấu phí bảo hiểm và quyền lợi bảo hiểm. Được tách bạch giữa phần bảo hiểm rủi ro và phần đầu tư. Bên mua bảo hiểm được linh hoạt trong việc xác định phí bảo hiểm. Và số tiền bảo hiểm theo thỏa thuận tại hợp đồng bảo hiểm. Ví dụ sản phẩm bảo hiểm liên kết chung Hành Trình Hạnh Phúc của Manulife. Hay sản phẩm bảo hiểm liên kết đơn vị Đầu Tư Linh Hoạt của Prudential.
Bảo hiểm hưu trí
Bảo hiểm hưu trí là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm đạt đến độ tuổi xác định. Được doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền bảo hiểm theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.
Trên thực tế, không có nhiều công ty bảo hiểm nhân thọ triển khai đầy đủ bảy (07) loại hình sản phẩm bảo hiểm nêu trên. Hầu hết các công ty bảo hiểm tập trung vào ba (03) sản phẩm chính. Là bảo hiểm truyền thống, bảo hiểm liên kết chung và bảo hiểm liên kết đơn vị.
Phân biệt 3 sản phẩm bảo hiểm nhân thọ phổ biến nhất hiện nay
Bảo hiểm hỗn hợp có tham gia chia lãi
Thuộc dòng bảo hiểm truyền thống có đặc điểm là phí bảo hiểm và thời hạn đóng phí cố định. Số tiền bảo hiểm gần như không thay đổi trong suốt thời hạn hợp đồng trừ khi hợp đồng bị giảm số tiền bảo hiểm. Đồng thời khách hàng tham gia bảo hiểm hỗn hợp chỉ biết được số phí đóng vào. Và quyền lợi bảo hiểm được hưởng là bao nhiêu. Không biết được các loại phí quản lý, phí rủi ro như thế nào.
Với các sản phẩm truyền thống có tham gia chia lãi thì ngoài quyền lợi đảm bảo. Như quyền lợi bệnh hiểm nghèo, tai nạn, tử vong thì người tham gia có thể được nhận thêm bảo tức định kỳ. Và lãi chia cuối hợp đồng (quyền lợi không đảm bảo) – phụ thuộc tình hình hoạt động kinh doanh của công ty bảo hiểm. Như vậy các sản phẩm bảo hiểm truyền thống tập trung chủ yếu vào yếu tố bảo vệ và tiết kiệm. Để được bảo vệ ở mức quyền lợi cao, khách hàng phải đóng mức phí cao tương ứng.
Bảo hiểm liên kết chung và bảo hiểm liên kết đơn vị
Là hai sản phẩm thuộc nghiệp vụ bảo hiểm liên kết đầu tư. Đặc điểm chung của hai sản phẩm này là cơ cấu phí bảo hiểm được chia thành hai phần riêng biệt. Là phần bảo hiểm rủi ro và phần đầu tư. Do vậy người tham gia cũng nắm rõ quyền lợi bảo hiểm rủi ro và quyền lợi đầu tư. Đồng thời biết được các loại phí như phí quản lý, phí rủi ro, phí ban đầu… Khấu trừ từ phí bảo hiểm.
Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn nhất giữa hai sản phẩm này là quyền lợi đầu tư:
Quyền lợi đầu tư của bảo hiểm liên kết chung
Là người tham gia được hưởng quyền lợi từ kết quả đầu tư của quỹ liên kết chung. Nhưng không thấp hơn lãi suất cam kết quy định tại hợp đồng bảo hiểm. Ví dụ lãi suất cam kết của sản phẩm là 5% năm hợp đồng đầu tiên. 4% năm hợp đồng thứ hai, 3% năm hợp đồng thứ ba đến năm hợp đồng thứ năm. 2% năm hợp đồng thứ sau đến năm hợp đồng thứ chín, 1% từ năm hợp đồng thứ mười trở đi.
Như vậy nếu trong năm hợp đồng thứ hai, kết quả kinh doanh của quỹ liên kết chung tốt. Khách hàng có thể hưởng lãi suất 6%. Nhưng nếu kết quả kinh doanh xấu khách hàng vẫn nhận được lãi suất không thấp hơn lãi suất cao kết là 4%.
Quyền lợi đầu tư của bảo hiểm liên kết đơn vị
Là quyền lựa chọn đầu tư phí bảo hiểm vào các quỹ liên kết đơn vị. Do doanh nghiệp bảo hiểm thành lập và được hưởng toàn bộ kết quả đầu tư. Đồng thời chịu mọi rủi ro đầu tư từ các quỹ liên kết đơn vị đã lựa chọn. Nếu kết quả kinh doanh của quỹ liên kết đơn vị tốt, khách hàng có thể hưởng lãi suất 8%, 9%… Ngược lại khách hàng có thể chỉ hưởng 3%, 5%…
Như vậy, các sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư tập trung chủ yếu vào yếu tố bảo vệ và đầu tư. Khách hàng đóng mức phí nhỏ có thể được bảo vệ với mức quyền lợi cao và linh hoạt đóng phí phần đầu tư.
Hiểu được bảo hiểm nhân thọ là gì, các công ty bảo hiểm nhân thọ hoạt động như thế nào. Là điều rất cần thiết và quan trọng khi tham gia bảo hiểm. Đặc biệt khi bạn có thể phân biệt được các loại hình bảo hiểm. Bạn sẽ tự tin và an tâm lựa chọn sản phẩm phù hợp để bảo vệ bản thân, gia đình trước những biến cố bất ngờ trong cuộc sống một cách tốt nhất.